Son zamanlarda yeni Siyasi Patiler kuruluyor. Sık sık sorulan konularla ilgili siyasi partilerin defter kayıt tutma konusunda yapmaları gerekenlerin neler olduğu. Siyasi partilerin de vergi mükellefleri gibi olmasa da defter belge tutmak ve denetime tabi tutulmak gibi ödevleri bulunmaktadır. 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nda “Tutulacak Defter ve Kayıtlar” Kanunun 60’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükümlere göre da, bilançonun bir kuruluşun belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren mali tablo olmasından dolayı, kayıtların bilanço usulü defterlerde tutulması yararlı olacaktır. Böylece partiler varlıklarını detaylı olarak görebilme ve takip edebilme olanağına sahip olacaklardır. 

Demirbaş Eşya Defteri: Bu defter, partiye alınacak demirbaşların alınıp tarih sırasına göre kayıt edileceği defterdir. Demirbaş eşya defteri her kademede parti organı tarafından kendi bünyesi için aldığı demirbaş eşyaları kayıt etmesi amacı ile tutulur. 

GELİRLERİN İZLENMESİ  

Siyasi Partiler Kanununun 69’ncu maddesinde siyasi partilerin bütün gelirleri o siyasi partinin tüzel kişiliği adına elde edilir. Siyasi partilerin genel merkezlerinin ve teşkilat kademelerinin gelirleri, parti merkez karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır.  

Bastırılan ve parti teşkilat kademelerine gönderilen gelir makbuzlarının seri ve sıra numaralarına ait kayıtlar parti genel merkezinde tutulur. Parti teşkilat kademeleri aldıkları ve kullandıkları makbuzlar dolayısıyla parti merkez karar ve yönetim kuruluna karşı mali sorumluluk taşırlar. 

Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağladığı kimsenin adı, soyadı ve adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarda yer alır. 

Makbuzları asıl kısmıyla dip koçanlarında aynı sıra numarası bulunur. Makbuz dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır. 

HARCAMALARININ YAPILMASI VE İZLENMESİ 

Siyasi Partiler Kanununun 70’nci maddesine göre; ‘’Bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzel kişiliği adına yapılır. Beş bin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir. (Kanun’a TL’den 6 sıfır atılması şeklindeki düzenleme işlenmediği için hala 5 milyon olarak yazılıdır. Ancak Anayasa Mahkemesi Denetim Kararlarında bu rakam 5 bin lira olarak değerlendirilmektedir.) Ancak bütün harcamaların yetkili organ veya merciin kararına dayanması şarttır. Şu kadar ki, yetkili organca onaylanan bütçede öngörülmüş bulunmak kaydıyla beş milyon lirayı aşmayan harcamalar ile genel tarifeye bağlı giderler için ayrıca karar alınmasına gerek yoktur. 

Giderlere ait belgeleri saklama süresi özel kanunlarda gösterilen daha uzun süreye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere, kesin hesabın Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirme tarihinden itibaren beş yıldır. 

ÖRGÜTLERİN GENEL MERKEZE ESAP VERMESİ  

Parti Teşkilatı bağlı bulunduğu üst kademeye, gelir ve giderleri hakkında parti tüzüğünde gösterilen sürede hesap vermekle yükümlüdür. Bu süre altı aydan fazla olamayacağı Kanunun 70’nci maddesinde düzenlenmiştir.